Tekst: Eva Meylink
Surftherapie
Al zijn hele leven is revalidatiearts en surfer Tijs Bezeij geboeid door de zee. Niet voor niets is hij daarom erg content met zijn standplaats Heliomare, in de duinen van Wijk aan Zee.
Dat is ook de plek waar Tijs het plan opvatte om te starten met zijn nieuwe oefentherapie. Voor het inmiddels vierde seizoen begeleidt Tijs patiënten, die eenzijdig verlamd zijn, in hun revalidatieproces.
Hoe? Door te surfen.
‘Het surfen met revalidanten is ontstaan toen ik hier op een vrije dag met mijn board liep en een patiënt tegenkwam, van wie ik dacht: die loopt met zijn ziel onder zijn arm. Hij liep vast in het revalideren, het leren lopen ging niet.
Dus daarom zei ik: “Zullen we anders even gaan surfen?” Zo is het begonnen.
En het bijzondere was: dat had direct invloed op hem. Hij stond zelfs op zijn board. Ik heb er meteen een foto van gemaakt.’ Tijs lacht. ‘En zelfs toen geloofden mensen het niet. Die dachten vast dat ik aan het Photoshoppen was geslagen.’
Surfen op de knieën
Naast Tijs zijn ook de drie deelnemers aan de surftherapie aangeschoven: Paulien (31), Richard (52) en Dirk (69). Elke vrijdagmiddag liggen zij met goed weer in het water.
Richard: ‘In 2017 ben ik bij Heliomare terecht gekomen. Ik zat hier in de dagbehandeling en kwam Tijs tegen, die mij vroeg of surfen wat voor mij zou zijn. Dat vond ik meteen een leuk idee. Surfen was eigenlijk weer de eerste aanraking met sport en ik merkte dat ik er heel blij van werd. Het in zee zijn, snelheid krijgen door een golf, leren sturen. Je werkt aan je balans, je krijgt meer durf en hebt op gegeven moment zelfs het vertrouwen dat je kunt gaan staan.’
Paulien: ‘Toen Tijs mij vroeg, dacht ik meteen: gaan we doen, al had ik er verder geen voorstelling bij. De eerste keer was ik toch wat onzeker. Het is koud, spannend en je bent zo bezig met op het surfboard zien te komen.’
Tijs: ‘Je zit op het board, je ligt niet, dus eigenlijk ben je een stuk instabieler dan een “gewone” golfsurfer. En toch gaan ze al snel op automatisme handelen. Door de focus verder te leggen, je te richten op horizon. Daardoor ga je heel anders bewegen, doelgerichter. Op het moment dat er een goede golf komt, geven wij een zetje.’ Tijs lacht. ‘Peddelen met een hand ga je namelijk nooit redden. In het begin leunt iedereen voor tachtig procent op zijn “goede” kant, daarna gaat het automatisch.’
Dirk: ‘Ik had vanaf mijn zestiende een catamaran. Daardoor kan ik de golven vrij goed lezen en verliep de kennismaking met het surfen voorspoedig. Zitten lukte alleen niet, dan kreeg ik spasmen in mijn benen, maar ik merkte dat als ik op mijn knieën ging zitten, het een stuk beter ging. Dat gaf vertrouwen. Wonderwel ging het meteen heel lekker: er komt een golf aan en ze geven je een duw. Ik had al snel door dat als ik naar rechts hing, ik ook kon sturen.’ Lachend: ‘Totdat ik dwars op de golven lag.’
‘Golven zijn onvoorspelbaar: je moet snel reageren en daardoor ga je reflexmatig handelen’
Automatisch handelen
Om ook een wetenschappelijke onderbouwing te kunnen geven van de positieve effecten die het surfen heeft op het revalidatieproces, is Tijs begonnen met het opstellen van een theorie. ‘Die moeten we nog toetsen, maar we zien nu dat onze deelnemers in het water reageren vanuit automatisme. Als je opnieuw leert lopen, ben je heel erg bezig met nadenken: waar plaats ik mijn been zodat ik niet omval? Door te denken, word je eigenlijk traag en vaak ook onhandig.
Denk maar aan de loopband op Schiphol, waar bij het afstappen wordt omgeroepen: “Mind your step”. Als je dat hoort, ga je vaak juist klunzig handelen.
Op zee, tijdens het surfen, leer je loslaten.
Golven zijn onvoorspelbaar, je moet snel reageren en daarmee ga je reflexmatig handelen. Je doet aanspraak op het snelle deel van je hersenen en omzeilt daarbij het beschadigde gebied.’ Tijs geeft een voorbeeld. ‘Er was een vrouw bij wie de linkerarm het niet goed deed. Die viel tijdens het surfen in het water en kreeg bijna het board tegen zich aan door de volgende golf.
Toen ze het water uitkwam, zei ze: “Nou, dat ging maar net goed, gelukkig kon ik reageren met mijn goede arm.” Maar toen we het filmpje terugkeken, zagen we dat ze met haar slechte arm het board had tegengehouden.’
Tijs lacht. ‘Ze kon het maar niet geloven en was ervan overtuigd dat het eraan lag dat de camerabeelden in spiegelbeeld waren. We zien dus wonderlijk dingen gebeuren tijdens het surfen. De deelnemers boeken echt vooruitgang.’
Positieve effecten surftherapie
Die progressie is ook terug te zien in het dagelijkse leven van de deelnemers. Richard: ‘Ik vond het surfen de eerste keer een enorm goede voorbereiding op de vakantie die daarop volgde. Daardoor had ik vertrouwen gekregen, durfde ik de zee in.’
Paulien: ‘Door het surfen krijg ik meer balans en meer zelfvertrouwen. Als je na een surfles constateert dat je mooie golven hebt gepakt, dan denk je toch: ik kan dit.’
Dirk: ‘Ik ben heel ongeduldig en zie de effecten misschien niet direct. Maar van therapeuten hoor ik terug dat ik meer balans heb, beter mijn evenwicht kan houden.’
Richard: ‘Het heeft mij ook geholpen met het lopen zonder stok. Juist door een zet te krijgen op die plank en daar dan ook een paar keer spectaculair vanaf te vallen, werd het makkelijker om de valtraining in de zaal te doen. Ik had meer zelfvertrouwen gekregen. Dat was op gegeven moment een beetje het probleem bij mij: dat ik de angst had om mijn stok weg te zetten.’
Tijs: ‘Bij Richard zag ik het zelfvertrouwen groeien. In het begin vond iedereen hem altijd onveilig. Maar ik kreeg daar een heel ander beeld van toen ik met hem het water in ging. Hij is helemaal niet onveilig.’
Hard lachend: ‘Hij zegt alleen niet altijd wat hij gaat doen. Richard is goed in onverwachte dingen. Van de zomer viel hij van zijn plank en toen zei ik: “Wat ben je aan doen?” Daarop antwoordde hij: “Ik zwem even naar mijn vrouw toe.” Of dan gaat hij in een keer met zijn hoofd onder water. “Ja, dan kan ik ook even kijken of ik met een snorkel onder water kan.”
Het surfen met Richard heeft mij zoveel informatie opgeleverd. Juist dat hij niet gevaarlijk is in zijn bewegingen, maar dat hij overal over nadenkt.’
‘De lol die je hebt tijdens het surfen, heeft invloed op mijn gezinsleven’
Project Bonaire
Net als bij het Surf Project, waar Surftherapie veel contact mee heeft, wil Tijs dat zijn therapie voor iedereen beschikbaar wordt. Het liefst het hele jaar door.
Daarvoor wil hij eerst het effect van de therapie aantonen aan de hand van een pilot. Tijs: ‘We merken alleen dat we met de Noordzee niet het hele jaar rond kunnen. Onze deelnemers hebben allemaal last van spierspasmen, spanningen en krampen. Daarop heeft kou geen goede invloed. Dus er is meer winst te behalen.
Daarom ontstond het idee: zoek een stuk Nederland uit waar de watertemperatuur hoger is. Dat werd Bonaire.
We hebben nu een groep van negen deelnemers bij elkaar, met wie ik tien dagen naar het eiland wil. Dat is een hele diverse groep. Ik wil ook aantonen dat het niet uitmaakt wanneer je met surftherapie begint. Ook al is het drie jaar na je beroerte, je kunt er nog steeds heel veel uithalen.
Om dat aan te kunnen tonen, is onderzoek van belang. Daarom zouden wij heel graag willen aansluiten bij de International Surf Therapy Organization (ISTO).
Met de andere organisaties die deel uitmaken van dit wereldwijde netwerk, kunnen we dan ervaringen, kennis en mogelijke locaties delen. Daarmee krijgt surftherapie een grotere bewijskracht. Op die manier kunnen steeds meer deelnemers profijt hebben van de geweldige sport surfen.’
Euforisch gevoel van surfen
Waarom worden we toch zo blij van surfen?
Tijs legt uit. ‘Eigenlijk wordt bij surfen hetzelfde gebied in de hersenen aangesproken, dat ook bij verslavingen een rol speelt. Daardoor ontstaat dat gevoel van dat je nog een keer wil gaan. En nog een keer. Ook de omgeving speelt een rol. Tussen de golven voel je je machtig en nietig tegelijk.’
Maar ook de supporters op het strand, familie en vrienden, zijn onderdeel van dat euforische gevoel.
Paulien: ‘Ik weet nog dat ik mijn eerste hoge golf pakte en dat ik gewoon op mijn board bleef zitten. Het lukte gewoon.’
Dirk: ‘Mijn partner is gewend dat ik mij overal instort, dus die staat er niet zo van te kijken. Maar ze ziet wel dat mijn zelfvertrouwen is toegenomen.’
Richard: ‘Er circuleert een filmpje waarop te zien is dat ik van mijn board word gelanceerd. De lol die je hebt tijdens het surfen, heeft ook invloed op mijn gezinsleven.’
Tijs: ‘Ik vond het toen zo mooi dat jouw vrouw die langs de kant stond te kijken alleen maar enthousiaster werd. Ze ging steeds harder schreeuwen. Maar ja, kijken naar een stukje fysio in de zaal is niet zo spannend. Dit daarentegen wel.’
Surftherapie video
Zie ook www.surftherapie.nl
